De geschiedenis van het mestprobleem.
Terwijl het mestprobleem al 25 jaar bekend is, zijn er nog steeds geen afdoende maatregelen genomen.
Het programma Argos probeert antwoorden te geven op de volgende vragen.
Waarom ontbreekt het nog steeds aan deze maatregelen?
Wat is de rol van het Ministerie van Landbouw daarin?
Waarom is een goede mestmaatregel weer afgeschaft?
Gesprekken met o.a. ex-minister Braks en oud-medewerkers van het Ministerie van Landbouw.
Inleidende teksten:
TEKST 1.
Het gaat er nu echt om spannen. Nederland zit tot over de oren in de poep.
Het mestoverschot, de mest van meer dan 14 miljoen varkens en 100 miljoen kippen. Het is uitgegroeid tot een van de grootste milieuproblemen. De schadelijke stoffen, ammoniak, fosfaten en nitraten in de mest vormen een belangrijke oorzaak van de verzuring en het uitsterven van de bossen. De mest vervuilt het grond- en oppervlaktewater en bedreigt het drinkwater.
De komende maanden worden er in de Tweede Kamer knopen doorgehakt, tenminste zo wordt het ons voorgespiegeld. Boeren in de achterhoek richtten deze week in allerijl een actiegroep op om de strengere mestregels, zo nodig met mestvork en jachtgeweer, tegen te houden.
Het is een milieuprobleem dat zo langzamerhand iedereen bekend in de oren klinkt maar een echt effectieve aanpak van het mestprobleem is nog steeds niet van de grond gekomen. De mesthoop groeit nog steeds. In Argos vanmiddag een reconstructie van dit politieke debacle. Een reconstructie van de onmacht en de onwil een belangrijk milieuprobleem op te lossen dat toch tientallen jaren in zijn volle omvang bekend is.
We spreken daar onder meer over met oud-minister van Landbouw, Braks.
TEKST 2
Boerenzoon Frans Swinkels is milieuactivist in het natuurgebied De Peel op de grens tussen Brabant en Limburg. De Peel is het mekka van de intensieve veehouderij. Nergens in de wereld worden op zo'n klein gebied zoveel beesten gehouden: vooral varkens en kippen, maar de laatste jaren zijn daar nog eens nertsen en kalkoenen bijgekomen. Swinkels werkt bij de werkgroep 'Behoud De Peel' die het natuurgebied probeert te beschermen tegen de desastreuze gevolgen van de gigantische mesthoop die al die dieren produceren.
TEKST 3.
Ingenieur Henkens was hoofd van het consulentschap voor bodemaangelegenheden van het ministerie van Landbouw; van 1963 tot 1984, precies in de periode dat de intensieve veehouderij volop in ontwikkeling kwam, vooral op de zandgronden in Oost-, Midden- en Zuid-Nederland. Henkens moest de top van het ministerie adviseren over de nieuwste wetenschappelijk ontwikkelingen. In 1965 was hij binnen het ministerie van Landbouw de eerste die tot de ontdekking kwam dat het misging met de mest. Zijn redenering was eigenlijk heel simpel.
TEKST 4.
Boerenzoon Gerrit Braks, afkomstig uit De Peel, was - op een kleine onderbreking na - gedurende de hele jaren tachtig minister van Landbouw. In september 1990 moest Braks als minister aftreden, mede vanwege zijn falende mestbeleid. De Algemene Rekenkamer had daarover enkele maanden eerder een vernietigend rapport uitgebracht. Het ministerie had de mestproblemen bewust genegeerd, aldus de Rekenkamer. Die baseerde zich onder meer op de ervaringen van de gepensioneerde Landbouwconsulent Henkens. Die werd ook nog in de jaren tachtig voortdurend geconfronteerd met hetzelfde reactiepatroon op het ministerie: het instellen van talloze commissies die evenzovele rapporten produceerden. Henkens heeft er nog een heleboel liggen.
TEKST 5
Bij veruit de meeste mesterijen zijn onze verslaggevers niet welkom, zeker niet als het over mest gaat. Het lijkt wel of de boeren bang zijn door in de publiciteit te komen gecriminaliseerd te worden.
Na heel veel moeite en tevergeefse telefoontjes is het dan toch gelukt.
Gisterochtend, een stal met 1400 mestvarkens, even buiten het Brabantse dorp Mierlo. Eigenaar Peter van Mierlo koopt de varkens als biggentjes van 23 kilo en levert zedrie en een halve maand later af bij het slachthuis met een gewicht van 110 kilo. Alles in deze varkensmesterij is er dus op gericht om de beesten per dag 800 gram in gewicht te doen toenemen.
Verslaggeefster Irene Houthuys heeft zich in een witte overal laten hijsen en loopt op de haar eveneens verstrekte witte kaplaarzen behoedzaam door de stal.
LIVE-TEKST BIJ BANDBREAK
U luistert nog steeds naar het programma ARGOS, vanmiddag over het mestprobleem en vooral over de vraag hoe het komt dat het mestvraagstuk het nog steeds niet is opgelost. We zijn in Oost-Brabant, in De Peel, de streek met de grootste varkensdichtheid ter wereld. De intensieve veeteelt is er de laatste 20 jaar explosief gegroeid.
Boerenzoon en milieuactivist Frans Swinkels, geboren en getogen Brabander, vertelt wat dat voor invloed heeft gehad op het karakter van zijn geboortestreek.
TEKST 6
Minister Braks vaardigde in november 1984 plotseling een interim-wet uit; een noodwetje dat de bouw van nieuwe stallen en schuren voor varkens en kippen verbood. De bedoeling was om op die manier een verdere groei van de veestapel en van het mestoverschot te blokkeren. Maar in de praktijk ging de groei gewoon door. Er komen ook nu nog altijd nieuwe stallen bij, desnoods illegaal. In De Peel is dat nog steeds aan de orde van de dag. Frans Swinkels van de werkgroep 'Behoud De Peel' heeft een dikke stapel dossiers voor zich op tafel liggen.
TEKST 7
Welschen sinds augustus 92 burgemeester, daarvoor 5 jaar milieugedeputeerde van Noord-Brabant.
mest: twee lijnen in probleem:
* ammoniak - luchtverontreiniging verzuring
* mineralen - bodemverontreiniging, grondwater en oppervlaktewater
ammoniakemissie in Brabant op dit moment 30% minder dan paar jaar geleden, mineralen redelijke start om in komende twee jaar kwart af te doen.
Wel kleine verbeteringen
In Brabant zijn we zijn op geen stukken na op de normen waar we in 2000 zouden moeten zijn. (060) En daar is ook wel een duidelijke reden voor.
TEKST
Op het industrieterrein, langs het kanaal in Weert, staat de mest verwerkende fabriek Vefinex. De grote hallen liggen vol pluimveemest, kippenstront zo U wil. Het hevig stinkende spul wordt hier omgezet in droge mestkorrels. De directeur van Vefinex, de heer van Tuijn, geeft een rondleiding.
TEKST na mestfabriek
Directeur Van Tuijn van de kippenmestfabriek blijft optimistisch, maar algemeen wordt op het moment aangenomen dat machinale mestverwerking het mestoverschot maar voor een heel klein deel kan wegwerken. Zeker als het varkensmest gaat. Die is veel moeilijker te verwerken dan kippenmest. Toch zijn technische oplossingen zoals de mestfabrieken jarenlang een heilige koe geweest. Wie herinnert zich niet de opening van het NOS-journaal van enkele jaren geleden. Mestfabrieken als de oplossing van het mestprobleem.
TEKST
universitair hoofddocent in bodem hygiëne en bodemverontreiniging aan LU Wageningen, werkt vooral aan transport van verontreinigingen.
Illustratief is de gang van zaken rond de zogenaamde fosfaat verzadigde gronden.
Hij deed onderzoek naar fosfaatverzadigde gronden. dat zijn gronden die door overbemesting zoveel fosfaat bevatten dat dat gaat uitspoelen naar het grondwater en zo uiteindelijk in het oppervlaktewater terechtkomt en daar een explosieve algengroei stimuleert, wat het water doet veranderen in een soort erwtensoep.
Die fosfaatverzadigde gronden zijn zo overbemest dat verdere vervuiling met mest fataal kan zijn. Daarom kondigde de Nederlandse regering in 1987 een speciale maatregel af voor die fosfaatverzadigde gronden. Na jaren van niets doen leek dat heel voortvarend. Onderzoekers - onder andere Van der Zee - moesten alleen nog even vaststellen om hoeveel van die gronden het ging.
TEKST .
Welschen heeft jarenlang bij de regering aangedrongen op juridisch waterdichte sancties om drastische maatregelen te kunnen nemen, zoals inkrimping van de veestapel, op het moment dat de landbouw op de peildatum 1 januari 1995 niet zelf voldoende maatregelen heeft getroffen. Maar die sancties zijn er nog steeds niet.
